در سلسه جلساتی که سولار سیتی در اطراف شهر برای جذب نیرو برگزار کرد، ساکنان شهر بوضوح بر شغل تمرکز داشتند اما آنها همچنین غرور خود را از احتمال حضور داشتن در بخشی از آینده به جای امیدواری به احیای ضایع گذشته بیان می کردند. یکی از افرادی که به دنبال شغل بود به من گفت: « من ناظر بر کارخانه از زمان گذاشته شدن اولین خشت آن بوده ام. من مدتها منتظر یکی از شغلها بودم».
این کارخانه که اکنون گیگا فاکتوری 2 خوانده می شود و زمانی صنایع فلزی در آنجا فعالیت می کردند در 88 جریب زمین معادن حدود 37 هکتار ساخته شده و با خودرو حدود 10 دقیقه با شهر فاصله دارد. این منطقه مملو از صنایع سنگین و قدیمی است. 1.2 میلیون فوت مربع تاسیسات در کنار پیچ تندی در رودخانه بافلو نزدیک ایستگاه قطار باری قرار گرفته است. روبه روی خیابان یک مغازه چیپس و ماهی به همراه یک دکه تلفن به شکل دکه های تلفن لندن در جلو آن قرار دارد.
سولار سیتی آمده بود تا محل را از طریق عرضه شرکت استارت آپ سیلو به بهای 200 میلون دلار سهام به علاوه 150 میلیون دلار با اهداف توسعه خاص کنترل کند. همانطور که ماسک، لیندون و پیتر آن زمان در یک پست در وبلاگ نوشتند«شرکت فکر کرد که تکنولوژی پانل سیلو می توانست به یک نقطه عطف در کاهش هزینه نیروی خورشیدی دست پیدا کند.» آنها همچنین برای معامله ای که شرکت silevo با دولت محلی نیویورک برای ساخت کارخانه ای در بافلو بسته بودند بازار گرمی کردند تا بتواند خروجی کارخانه را 5 برابر کنند. آندرو کومو فرماندار نیویورک به زودی 750 میلیون دلار برای تامین سرمایه پروژه متعهد شد به شرطی که 1460 شغل تولیدی ایجاد کرده و 5 میلیارد دلار در آن زمینه ها سرمایه گذاری کند و ماسک و برادران رایو ظرفیت سالانه بیش از یک گیگاوات را تا نیمه سال 2016 هدف خود قرار دادند.
اما پروژه با چالش هایی روبه رو شد. هدف ساخت چیزی بود که پانلهای خورشیدی کیفیت بالا نام داشت. ویژگی آن سلولهایی مرغوبی بود که توانایی تبدیل نور خورشید با درصد بالاتری را داشتند. قیمت آن هم با آنچه که سولار سیتی به کارخانجات چینی می پرداخت برابر بود. اما قیمت جهانی پانلها در حال کاهش بود. قیمت آن از سال 2009 بیش از 75 درصد کاهش پیدا کرده بود و تیم silevo با ایجاد محصولات قابل رقابت از نظر قیمت در حال مبارزه بود. تیم طراحی و توسعه silevo که در اوایل سال 2015 در یکی از ساختمانهای شرکت solyndra در ورمونت کار می کرد برای توسعه خط تولید آزمایش که در نهایت می توانست در روز بیش از 1000 پانل با کیفیت بالا تولید کند، تلاش کرد. فرایندی که آنها امیدوار بودند روزی آن را در بافلو تکرار کنند. اما به گفته افراد مطلع، تیم توانست فرایند اتوماتیک تولید پنل را فقط برای ساخت دهها عدد در روز تکمیل کند. (یکی از سخنگویان سولار سیتی تایید کرد که تولید با مسائلی روبه رو بود).
درهمین اثنا، سولار سیتی در بافلو صدها میلیون دلار سرمایه دولت را برای ایجاد هرچه زودتر ساختمان هدر می داد. براساس منابع مختلف، تاخیرها و افزایش هزینه وجود داشت . یکی از آنها گفت: « در سال 2015هیچ چیزی روبه راه نبود». شرکت به خرید ماشین آلات با استفاده از سرمایه دولتی به قیمت بیش از 250 میلیون دلار ادامه داد و در حالی که ساختمان هنوز در حال ساخت و طرح ها در حال تهیه و تنظیم بودند. بیشتر آن بلااستفاده ماند. لیندون در فراخوان خود به سهامداران از تاخیر در زمانبندی کار خبر داد: وی اشاره کرد که کارخانه ای که قرار بود تا حالا ساخته شده باشد تا اوایل 2016 مجهز خواهد شد ( این در حالی بود که تولید یک گیگابایت مورد نظر تا فصل اول سال 2017 قابل دسترس نبود.) اما این ضرب الاجل هم آمد و خبری نشد. همزمان که فشارهای مالی گسترش یافت یکی دیگر از افراد درگیر گفت: « همه چیز متوقف شد. ما روی پول سولارسیتی برای به سرانجام رساندن پروژه بافلو در طول این دوران وجود داشت اتکا می کردیم اما فروش ما چنان کاهش یافت که پرداخت پول به ما کاملا متوقف شد.» شرکت تایید کرد که فعالیت محدودی در این دوران در بافلو داشت اما توضیح داد که این امر به دلیل تغییر در استراتژی بود.)
در نهایت محل کارخانه در ماه نوامبر برای نصب ماشین آلات آماده شد اما ساخت ساختمان کارخانه بیشتر از 130 میلیون دلار هزینه اضافی در برداشت و شرکت سولار سیتی می بایست برای تامین تجهیزات باقی مانده حدود 200 میلیون دلار دیگر از منابع مالی خود برای تصویه حساب پرداخت می کرد.
سولارسیتی ماه بعد که به این نتیجه رسید شرکت silevo به اهداف تولیدی و تکنولوژیکی خود نخواهد رسید تصمیم گرفت یک شرکت خارجی یعنی پاناسونیک را برای تامین هزینه و دست گرفتن تولید سلول خورشیدی وارد کار کند.
وقتی من در ماه دسامبر از کارخانه بازدید کردم کمتر از دوجین خودرو در پارکینگ عظیم شرکت وجود داشت. ( سولار سیتی درخواست من برای بازدید از داخل را نپذیرفت.) شرکت انتظار داشت تا آن زمان در 4 یا 5 خط تولید خود روزانه 10000 پانل خورشیدی تولید کند اما به طور واضح هیچ چیزی در جریان نبود. وقتی در مسیر طولانی رفتن به ساختمان قرار گرفتیم یک مرد که بیکار در یکی از ماشین های سبز سولار سیتی نشسته بود از من خواست محل را ترک کنم.
شرکت های تسلا و سولار سیتی از زمان ادغام توانسته اند مهارت تولید و منابع خود را به اشتراک بگذارند. اما براساس منابعی، از آنجا که تسلا روی افزایش تولید مدل 3 محصول خود در کارخانه هایش متمرکز شده است هنوز باید ماسک خودش هوای مجموعه بافلو را داشته باشد. اکنون شرکت سولار سیتی انتظار ندارد گیگابایت فاکتوری 2 به تولید روزانه یک گیگابایت ماژول خورشیدی تا 2019دست پیدا کند.
من در اواسط آوریل 2017 سفری به سان ماتئو کالیفرنیا برای ملاقات با لیندون در دفتر اصلی سولار سیتی داشتیم . وقتی رسیدم به محافظ دفتر گفتم برای بازدید از سولار سیتی آمده ام اما او گفت که اینجا دیگر سولار سیتی وجود ندارد. وی گفت : « اکنون ما دیگر تسلا هستیم.» همه جا نشانه های ادغام از اطراف پارکینگ دفتر گرفته تا ایستگاههای شارژ تسلا و تابلو های اطراف ساختمان دیده می شد. زمانی که اینجا نشانه های سولار سیتی دیده می شد اکنون با لوگوهای تسلا جایگزین شده است.
من و لیندون در اتاق کنفرانس شرکت در طبقه دوم و نزدیک کابینش نشستیم و به زودی دستیارش دو فنجان قهوه و دو معجون که او آن را « مخصوص لیندن» می نامید آورد. این معجون ترکیبی از کلم، کرفس و دیگر سبزیجات است. لیندون گفت « اه، بد نیست وقتی آن را سر کشیدم با چشمهایش مرا می پاییید. گفت : سالم است آب سبزیجات تازه است هر یک یا دو روز همراه با قهوه آن را می نوشم.»
لیندون امروز هم مثل همیشه پر انرژی بود. سرآسیمه روی صندلیش می چرخید و مدام صدای تق تق خودکار را که در دست داشت می شد شنید. با این حال داستان حول شرکت نشانی از روبه رشد رفتن ندارد. شرکت سولار سیتی برای تطبیق دادن خود با کاهش دارایها، 300 نفر معادل 20 درصد نیروی کارش را که بسیاری از آن در بخش فروش و بازیابی هستند جواب کرده است. تسلا ادعا می کند که گیگا فاکتوری 2 روبه راه است. این اخراجها شامل کارمندان شرکت در فرمونت و بافلو می شود. شرکت سولار سیتی همچنین همکاری با مدیران اجرایی و مالی silevo را خاتمه داده است. سِرا و برنارد، مدیران اجرایی سولار سیتی و مدیر ارشد منابع مالی و رئیس شرکت zep solar هم رفته اند. شرکت از آنجایی که از مدل اصلی اجاره به شرط تملیک که لیندون مبتکر آن بود به روش فروش به صورت وام تغییر جهت داده است نصب سیستم های خورشیدی از سوی شرکت 40 درصد کاهش داشته است. ( این تغییر روش از 2 درصد فروش به 31 درصد رسیده است.) ماسک بعدا به من گفت که « سولار سیتی به عنوان یک برند از بین خواهد رفت و « تسلا سولار» جای آن را خواهد گرفت. این گونه تغییرات بعد از ادغام به این استنباط که تجارت مذکور به سمت ورشکستگی می رود اضافه شد تا اینکه ماسک برای نجات آن ورود پیدا کرد. این توصیفات برازنده لیندون نیست. وقتی از وی درباره انتقادهایی که از شرکت می شود پرسیدم، در جواب گفت: « اینکه فکر کنیم که ما به هرگونه کمک مالی دولت نیاز داشته باشیم عاقلانه نیست. ما بازگشت سرمایه عظیم داشته و به نقدینگی دسترسی داشتیم زیرا ما یکی از بزرگترین حجم سهام معامله شده را در صنعت انرژی داشتیم. اگر ما به افزایش سرمایه نیاز داشتیم این کار را می کردیم.» او ادامه داد علاوه بر آن، سولار سیتی علیرغم آنهایی که علیه سهام آن شرط می بستند و به دنبال تغییر مدل تجارت از اجاره به شرط تملیک به واگذاری از طریق وام بودند، شروع به بالا بردن چشم گیر میزان نقدینگی کرد. افرادی که نظر آنها اهمیتی ندارد آنهایی هستند که سهام را به صورت قرضی می خرند.
لیندون تاکید می کند که شرکت برخی مشکلات داخلی را تحمل کرده است. او توضیح می دهد که مدیرانی که می توانند1000 نفر را مدیریت کنند ممکن است نتواند 5000 را مدیریت کنند.» لیندون اعتراف می کند که اگر می شد به گذشته بازگشت، خیلی زودتر روی محصولات بهتر سرمایه گذاری می کرد و تلاش می کرد رشد انتتظارات را به طور موثرتری مدیریت کند . وی می گوید: اما اینها را فقط می توان از طریق بهره گیری از تجربه دریافت کرد: فقط تعداد کمی قادر بودند نوسان صنعت انرژی خورشیدی را در چند سال گذشته پیش بینی کنند. (علاوه بر آن، در 12 ماه گذشته دو تن از رقبای بزرگتر شرکت یعنی سان ادیسون و sungevity تقاضای ورشکستگی کرده اند.
وقتی از لیندون درباره مقایسه او و ایلان ماسک به عنوان مدیر عامل سوال کردم. از استعاره « عبور کردن از دیوار » درباره اینکه چگونه ایلان از موانع رد می شود استفاده کرد. لیندون می گوید: « می توانم از (دیوارهای) موانع زیادی عبور کنم اما ایلان می تواند از هر دیواری عبور کند و این تفاوت میان ما است.
دو هفته بعد از گفتگوی با او، لیندون اعلام کرد که شرکت را ترک خواهد کرد. وقتی با او تلفنی صحبت کردم گفت اکنون سولارسیتی در جایگاهی قرارگرفته که یک اپراتور قدرتمند بدون تاثیر زیاد قرار می گیرد. او می خواهد قبل از اینکه هدایت یک شرکت دیگری را که ممکن است تاثیر زیادی روی انسانیت بگذارد استراحت کند. خبر رفتن او از شرکت درست 170 روز پس از ادغام سولارسیتی و تسلا غیر منتظره بود وبسیاری کنجکاو هستند ببینند که آیا ممکن است پیتر برادر لیندون هم شرکت را ترک کند. (لیندون در پاسخ به این گفته می گوید خیر.) وقتی از او درباره اینکه رفتنش از شرکت خصوصا به دنبال چالش هایی که سولار سیتی در یک سال گذشته با آن روبه رو بود چه معنایی می تواند داشته باشد. گفت: « این پرشس از نظر من مانند شکستن یک رکورد است. این مفهوم که رفتن من نجات یافتن از یک تنگنا بوده بسیار آزار دهنده است. او ترجیح می دهد تصویر بزرگتری را ببیند. « این رویا هنوز به مسیر خود ادامه می دهد و کارآمد است».
ماسک سه ساعت قبل از اینکه تسلا درآمد سه ماه اول خود را در روز 3 می اعلام کند، من را صدا زد. گفتم وضع چه طور است؟ گفت: « افتضاح». آیا اشاره او به درآمدهای شرکت در آینده است؟ او خندید و گفت: « نه، نه، من فکر می کنم خوب خواهد بود». سپس او به سهام تسلا اشاره کرد که اخیراً به بیشترین میزان خود تاکنون رسیده است و شرکت تسلا را به دومین شرکت با ارزش بعد از جنرال موتورز تبدیل کرده است. این قضیه با در نظر گرفتن اینکه شرکت جنرال موتورز در مقایسه با فروش 76000 سیستم از سوی تسلا، 10 میلیون خودرو فروخته است چشم انداز جذابی است. ایلان ماسک در شگفت مانده است که آیا بازار « یک مقدار سخاوتمند شده» و « ایمان بیشتری به آینده دارد؟» ماسک چند روز پیش هم در برنامه TEDTalk در ونکوور هم به چنین موضوعی یعنی ایمان اشاره کرده بود. وقتی میزبان چند سوال از وی درباره ماجراجوییهایش برای نجات جهان پرسید، ایلان ماسک حرفهایش را متوقف کرد و گفت: « می خواهم صریح باشم: من نمی خواهم نجات دهنده هیچ کس باشم .» با توجه به اینکه این برند حول محول شعار نجات سیاره و یا تغییر سیستم حمل و نقل و شبکه برق بنا شده چنین اظهار نظری عجیب به نظر می رسد. شاید وی به این نتیجه رسیده است که چنین پیش بینی هایی به نظر می رسد قدرت های خداگونه را القاء کند. در طی گفتگو با ایلان از وی سوال کردم که آیا نگران این نیست که روزی به خاطر شکست خوردن یکی از تلاش هایش و بی اعتمادی مردم به او، از پروژه های بلند پروازانه دست بکشد؟ او این طور فکر نمی کند. ماسک می گوید: « من فکر نمی کنم که زیاده روی کرده باشم. اهداف از همان ابتدا همین بوده است.»
درست است که ایلان ماسک بخشی از ماموریت گسترده تر خود را مانیفست نبوغ دیوانه اش با عنوان « راز ماستر پلان تسلا موتورز» را که به صورت آنلاین در 2006 منتشر کرد برشمرده است. اما من در مورد آن این طور فکر می کنم که او به اندازه کافی جدیت به خرج نداده که باور پذیر باشد و حتی بعد از گزارش عوایدی که از طریق ویدئو کنفرانس صورت گرفت این کار را نکرد . ماسک تمام جلسه با من را صرف حرف زدن درباره چیزهای بزرگ بعدیش کرد. او که به نظر مغلوب می آمد و تقریبا از پیش بینی های خود خسته شده بود از نزدیک شدن به رونمایی از مدل 3 به دنبال پیش رفتن طرح و همچنین خودروی جدید (مدل Y) در سال 2019 صحبت کرد. وی اشاراتی ضمنی هم درباره پتانسیل شرکت برای تولید وانت پیک آپ و کامیون تریلر کرد و حتی به طور خلاصه درباره ایده جانبی اش و شرکت خسته کننده اش و طرحش درباره باز ترسیم زیر ساخت حمل و نقل از طریق تونلهای زیر زمینی گفتگو کرد. او می گوید می خواهد به نوآوری در تسلا در تمام عمرش و یا حداقل تا جایی که به قول خودش خیلی پیر یا دیوانه شود ادامه می دهد. وقتی که یک تحلیلگر از او پرسید که آیا پیش بینی می کند که شرکت تسلا روزی این صنعت را مانند اپل که ارزش آن 770 میلیارد دلار در مقابل ارزش 47 میلیارد دلاری تسلا است به پیش ببرد، مکث کرد. پس گفت: این کاملا خیال پردازی است اما یک مسیر روشن را در این راستا می بینیم .» سولار سیتی که ایلان ماسک همین چند ماه پیش به عنوان بزرگترین دارایی بعدی تسلا فروخته بود به ندرت در کنفرانس 80 دقیقه ای از آن صحبت و به دو سوال مختصر درباره آن اکتفا شد.( شرکت، هفته بعد از آن کنفرانس سفارش های خرید سولار رووف یا سقف خورشیدی را قبول می کرد.)
باور کردن تصورات ماسک از آینده آسان است و ممکن است سقف های خورشیدی جدید همراه با سیستم ذخیره انرژی و خودروهای تسلا واقعاً پیشرفتی کلیدی در کمک به خلاصی ما از سوخت های فسیلی باشد. با در نظر گرفتن این که چگونه این آینده با هر کلمه ای که می گوید دورتر و باورناپذیر تر می شود این امر آسانتر به نظر می رسد. ایلان ماسک این را درک می کند. همانطور او آن را در کنفرانسی آن لاین بیان کرد همیشه « یک گروهی که بگوید این آینده واضح و مبرهن است و گروهی که بگوید غیر ممکن است» وجود خواهد داشت.
تفاوت میان کسانی که به آن باور دارند و آنها که معتقد نیست و میان امید و فریب من را به یاد بازدیدم از بافلو انداخت . 100 نفر در یک غروب سرد و چند روز قبل از کریسمس جرات کرده و جاده های یخ زده را برای شرکت در اجتماع کاریابی شرکت سولار سیتی در کلیسای تعمید olive پیمودند تا شانس خود را برای انتخاب شدن برای یکی از چند صد فرصت شغلی موجود در کارخانه سولار امتحان کنند. مردم از طبقه های مختلف مانند کارگران اخراج شده کارخانه، کارمندان خدمات صنعتی که به فکر تغییر پیشه بودند و دانشجویان جویای اولین شغل گرد هم آمدند تا به برنامه های شرکت سولار سیتی گوش کنند. آنها آمده بودند تا گزارش جذب نیرو و باور ماسک به پیشرفت را گوش کنند اما تعدادی از آنها بعداً درباره برنامه ماسک به من گفتند که بیشتر یک « خیالپرداز است یا یک انسان (نوآور)».
برای بسیاری از افرادی که تسلا را دنبال می کنند آنچه اهمیت دارد این است که آیا یک محصول عالی دیگر را در بازار خواهند دید و یا قیمت سهام افزایش خواهد یافت نه این که ببیند ایلان ماسک در ماجراهای خود شکست می خورد و یا موفق می شود. اما برای این افراد که در اتاق ملاقات کلیسا جمع شده اند امکان اینکه ببازند زیاد بوده و قشار زیادی نیز وجود دارد.
رشید ویات یکی از اعضای شورای محلی شهر می گوید: « سالها پیش، ما تولیدکنندگانی مانند جنرال موتورز ، فورد و ذوب آهن بیت لحم اینجا داشتیم که شغل هایی با درآمدهای خوب برای ما فراهم می کردند. اما آنها دیگر وجود ندارند و ما تلاش کرده ایم که به شهروندان خود هویت جدیدی بدهیم . سولار سیتی می تواند باعث ایجاد تحول شود. امیدوارم این مسئله باعث ایجاد شکوفایی و رونق شود.
عامل پوشش بام
کاشی های سقف خورشیدی ممکن است دارای لبه باشند یکی از نکات قابل ذکر بام پوش های سقف خورشیدی (solar Roof) تسلا طراحی آنهاست اما آنها تنها کاشی های خورشیدی موجود در بازار نیستند. صنایع عظیمی مانند Cow و BP هم در طول 15 سال در گذشته در کنار پانلهای خورشیدی معمول پیش از خروج از بازار به دلیل قیمت بالا و تقاضای کم برای محصولشان اقدام به فروش این نوع محصول می کردند. در حال حاضر هم حداقل سه محصول رقابتی در بازار فروخته می شود. قیمت پانلهای خورشیدی قدیمی مدام کاهش یافته است اما کاشیهای سقف خورشیدی همچنان گران بوده و انرژی الکتریکی زیادی هم تولید نمی کنند. کریس فیشر مدیر تولید شرکت تولید سقف خورشیدی certain Teed تخمین می زند که کاشی های خورشیدی تولید این شرکت 16 درصد انرژی جذب شده خورشید را در مقابل 18 درصدبازده پانلهای معمول، به الکتریسیته تبدیل می کند. اما گرانی و کیفیت از نظر مشتریان تسلا فقط بخشی از معادله هستند. کاشی های سقف خورشیدی برای آنهایی که قبلا سفارش داده اند قبل از ماه می به آنها تحویل داده نخواهد شد. ( قرار است این کاشیها اواخر سال وارد بازارشوند.)
سازندگان خانه های گرانقیمت از قبل شورع به خرید این محصول کرده اند. مارمول رادزینر مسئول طراحی شرکت رون رادزینر که قصد دارد از این کاشیها در سقف مجتمع های کوچک آپارتمانی در سانتا مونیکای کالیفرنیا استفاده کند می گوید:« وقتی سقف پوش های تسلا را روی بام ساختمانهای خود نصب می کنم احساس راحتی می کنم. آنها بدون عیب بوده و به نظر می آید که طراحی خوبی دارند و این مهم است.» کاشی های سولار رووف تسلا در طرح تراکوتا (بالا) در سال 2018 در دسترس خواهد بود- کیم لایت بادی
